Η έκθεση-κόλαφος της μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Human Rights Watch, είναι ενδεικτική της απάνθρωπης μεταχείρισης από την Άγκυρα σε βάρος των προσφύγων, τη στιγμή που η γειτονική χώρα προβαίνεται σε άκρως προκλητικές δηλώσεις για δήθεν βάρβαρες ενέργειες της Ελλάδας, καθώς αναφέρει ότι η Τουρκία δε συνιστά ασφαλή τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες.
Οι μαρτυρίες, που προκύπτουν μέσα από την έκθεση, σοκάρουν. Όσοι οι πρόσφυγες ρωτήθηκαν, στο πλαίσιο της έρευνας, δήλωσαν ότι Τούρκοι αξιωματούχοι στα κέντρα κράτησης είτε τους επιτέθηκαν είτε κλώτσησαν ή χτύπησαν με γυμνά χέρια ή ξύλινα και πλαστικά ρόπαλα.
Επιπλέον, η έκθεση αποκαλύπτει, ότι οι τουρκικές Αρχές συνέλαβαν, κράτησαν και απέλασαν αυθαίρετα εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες άνδρες και αγόρια με τη χρήση βίας και υπό την απειλή όπλων στη Συρία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022. Αναφέρει ακόμη ότι η Τουρκία δε συνιστά ασφαλή τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες.
Οι απελαθέντες Σύροι είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια, τους χώρους εργασίας και στο δρόμο, τους κρατούσαν υπό κακές συνθήκες, τους χτύπησαν και κακοποίησαν τους περισσότερους, τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα οικειοθελούς επιστροφής, τους οδήγησαν σε συνοριακά σημεία διέλευσης με τη βόρεια Συρία, και τους ανάγκασαν να περάσουν υπό την απειλή όπλου.
Πρόσφατα σημάδια από την Τουρκία και άλλες κυβερνήσεις δείχνουν ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο εξομάλυνσης των σχέσεων με τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ. Τον Μάιο του 2022, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να εγκαταστήσει ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στη βόρεια Συρία, σε περιοχές που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση, παρόλο που η Συρία παραμένει μη ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες που επιστρέφουν.
Τα τελευταία δύο χρόνια, έχει σημειωθεί αύξηση των ρατσιστικών και ξενοφοβικών επιθέσεων κατά αλλοδαπών, ιδίως κατά Σύριων. Στις 11 Αυγούστου 2021, ομάδες Τούρκων κατοίκων επιτέθηκαν σε χώρους εργασίας και σπίτια Σύριων σε μια γειτονιά στην Άγκυρα, μια μέρα αφότου ένας Σύρος νεαρός μαχαίρωσε και σκότωσε έναν Τούρκο νεαρό σε καυγά.
Πολλοί απελαθέντες είπαν ότι Τούρκοι αξιωματούχοι χρησιμοποίησαν βία ή απειλή βίας για να τους αναγκάσουν να υπογράψουν έντυπα «εθελούσιας» επιστροφής.
Η εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016, η οποία είχε ως στόχο να ελέγξει τον αριθμό των μεταναστών που φτάνουν στην ΕΕ στέλνοντάς τους πίσω στην Τουρκία, βασίζεται στην εσφαλμένη υπόθεση ότι η Τουρκία θα είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα, στην οποία θα επιστρέφει Σύρους αιτούντες άσυλo.
Ωστόσο, η Τουρκία δεν εκπλήρωσε ποτέ τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας της ΕΕ όπως ορίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ. Οι πρόσφατες βίαιες απελάσεις δείχνουν ότι οποιοσδήποτε Σύριος επιστρέφει βίαια από την ΕΕ στην Τουρκία θα αντιμετώπιζε κίνδυνο περαιτέρω επαναπροώθησης στη Συρία.
