Οι στρατηγικές ισορροπίες και οι συμμαχίες μεταξύ των χωρών της περιοχής στη Μέση Ανατολή, όπου ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, άρχισαν ήδη να επηρεάζονται σημαντικά.
Αυτό θα έχει επιπτώσεις και στο momentum σταθερότητας και στις πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί τελευταία, όπως π.χ. για την προσέγγιση Ελλάδας – Τουρκίας. Ιδιαίτερα μετά τη ριζική διαφοροποίηση του Ερντογάν από τις υπόλοιπες χώρες της Δύσης. Μια διαφοροποίηση που σχολιάστηκε αρνητικά και από τον Έλληνα πρωθυπουργό. Βέβαια η διαφοροποίηση αυτή της γειτονικής χώρας από τις υπόλοιπες της Δύσης, όπως και εκείνη κατά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, δεν πρέπει να αποσυνδεθεί από τις γενικότερες θέσεις και τις αρχές του Τούρκου προέδρου, αλλά και τα γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας του, όπως αυτός τα εκλαμβάνει.
Από την πρώτη στιγμή του πολέμου στη Γάζα, διάλεξε τον ρόλο που θέλει εδώ και χρόνια να διαδραματίσει. Αυτόν του ηγέτη των απανταχού μουσουλμάνων. Σε μια σαφή προβολή του νεο-οθωμανικού οράματός του, ο Ερντογάν δεν αντιπαρατίθεται απλώς με τις βασικές αρχές του Δυτικού πολιτισμού. Αναδεικνύει τις πραγματικές προθέσεις του για το μέλλον της Τουρκίας. Ως μιας ηγετικής δύναμης του μουσουλμανικού κόσμου, που είναι πάντα έτοιμη να προστατεύσει τις ζωές και τα συμφέροντα των απανταχού κατατρεγμένων ομόδοξών της. Όπως ακριβώς έκανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, έως ότου τη διέλυσαν οι «κακοί ξένοι» στις Σέβρες και στη Λωζάννη.
«Η Χαμάς είναι απελευθερωτική και όχι τρομοκρατική οργάνωση». «Η Δύση παρέχει άνευ όρων στήριξη στο Ισραήλ, επειδή αυτοί που πεθαίνουν είναι μουσουλμάνοι». Αυτά είναι μόνο λίγα από εκείνα που έχει εκστομίσει τις τελευταίες μέρες ο Ερντογάν. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι οι θέσεις αυτές, διόλου προσχηματικές ή καιροσκοπικές, βρίσκουν πλειοψηφικό αντίκρισμα στο ακροατήριο του ΑΚΡ. Ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας ενεργοποιεί τα ταυτοτικά και δη τα αντιδυτικά χαρακτηριστικά μεγάλης μερίδας της τουρκικής κοινωνίας, αυτής δηλαδή που συντάσσεται συλλήβδην με τον πρόεδρό της. Αυτής που ο Ερντογάν έφερε στην επιφάνεια όταν ανέβηκε στην εξουσία το μακρινό 2002. Αυτής που απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τα κοσμικά πρότυπα και ασπάζεται τις παραδοσιακές αξίες μιας εν πολλοίς προνεωτερικής αντίληψης.
Η Τουρκία του Ερντογάν πραγματοποιεί εδώ και χρόνια μια συντηρητική και κυρίως ισλαμιστική στροφή, η οποία απλώς επιταχύνεται με αφορμή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Η κρίση μεταξύ Ισραηλινών – Παλαιστινίων θα μακροημερεύσει, ενδεχομένως και να επεκταθεί. Και η Τουρκία θα είναι εκεί καθημερινά, να μας υπενθυμίζει ποια είναι και τι θέλει στο περιφερειακό και το διεθνές στερέωμα.
Μπορεί οι ισχυροί της Δύσης να είναι σε έναν βαθμό αναγκασμένοι να εθελοτυφλούν –προφανώς λόγω της γεωγραφικής θέσης της γειτονικής χώρας–, αλλά, καλώς ή κακώς, αυτή είναι πλέον η πραγματικότητα: 100 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Τουρκία παύει να θυμίζει μια σύγχρονη αστική δημοκρατία και βυθίζεται όλο και περισσότερο στον νεο-οθωμανικό αναχρονισμό της.
του Φώτη Σιούμπουρα
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
