Ο ρόλος της ασφάλισης απέναντι στις φυσικές καταστροφές και ως εργαλείο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή είναι ένα από τα ζητήματα που παρουσιάζουν κενό, βάσει μελέτης με θέμα «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία», που εκπονήθηκε από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών(ΙΟΒΕ), με την υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος.
Σωρευτικές απώλειες
Σταχυολογούμε από την ενδιαφέρουσα μελέτη του ΙΟΒΕ: Το κενό προστασίας είναι μεγάλο και αναμένεται να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, εκτός εάν οι δημόσιες αρχές, ο ασφαλιστικός τομέας και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς λάβουν μέτρα για τη μείωσή του. Οι σωρευτικές απώλειες από ζημιές που σχετίζονται με το κλίμα ήταν τουλάχιστον 419 δισ. ευρώ την περίοδο 1980-2019 στην ΕΕ27 (3%-11% του ΑΕΠ), ενώ εκτιμάται ότι οι παγκόσμιες απώλειες κυμάνθηκαν από 4% έως 18% του ΑΕΠ.
Το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη νέα στρατηγική προσαρμογής, η οποία περιλαμβάνει καιτην αξιολόγηση του βαθμού διείσδυσης της ασφάλισης στις φυσικές καταστροφές λόγω κλιματικής αλλαγής στα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Σενάριο προσαρμογής
Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, που,αν και η συμβολή της στην ένταση του φαινομένου είναι μικρή, κυρίως εξαιτίας της δομής της οικονομίας, πλήττεται ήδη από τα αποτελέσματα των ακραίων καιρικών φαινομένων.Η χώρα μας και γενικότερα η περιοχή της Μεσογείου αποτελεί ένα κλιματικό hot-spot, είναι δηλαδή μια περιοχή που θα δεχθεί εντονότερα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Για να μετριαστούν οι ζημίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, είναι αναγκαίο να ασκηθεί και πολιτική προσαρμογής, η οποία προβλέπεται από το Σενάριο Προσαρμογής. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το ΑΕΠ της Ελλάδας θα παρουσιάσει μείωση κατά 2,3% και 3,7% τα έτη 2050 και 2100, αντίστοιχα, και το κόστος προσαρμογής εκτιμάται ίσο µε 67 δισ. ευρώ Ωστόσο, τα μέτρα προσαρμογής δεν εξαλείφουν το σύνολο των ζημιών λόγω της κλιματικής αλλαγής, απλώς τις περιορίζουν. Το συνολικό κόστος για την ελληνική οικονομία από τις εναπομένουσες ζημίες λόγω της κλιματικής αλλαγής εκτιμήθηκε ίσο µε 510 δισ. ευρώ (σταθερές τιμές του 2008), σωρευτικά μέχρι το 2100. Το συνολικό κόστος για την ελληνική οικονομία βάσει του Σεναρίου Προσαρμογής είναι το άθροισμα του κόστους που συνεπάγονται για την οικονομία τα μέτρα προσαρμογής και του κόστους που οφείλεται στις (περιορισμένες) ζημίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, το συνολικό κόστος του Σεναρίου Προσαρμογής εκτιμήθηκε ίσο µε 577 δισ. ευρώ. (σταθερές τιμές του 2008), σωρευτικά μέχρι το 2100.
Μη υποχρεωτική
«Στην Ελλάδα, η ασφάλιση για τον κλιματικό κίνδυνο δεν είναι ακόμα υποχρεωτική», τονίστηκε σε εκδήλωση της Τράπεζας της Ελλάδος όπου παρουσιάστηκε η μελέτη του ΙΟΒΕ:«Στο προσχέδιο του νέου κλιματικού νόμου συμπεριλαμβανόταν άρθρο το οποίο προέβλεπε την υποχρεωτική ασφάλιση των νέων κτιρίων που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας. Ωστόσο, στο τελικό σχέδιο του νόμου, το σχετικό άρθρο αποσύρθηκε καθώς τέθηκαν θέματα που σχετίζονται, συν τοις άλλοις, με την πιθανή σημαντική αύξηση των ασφαλίστρων εξαιτίας της περιορισμένης βάσης ασφάλισης, με θέματα κοινωνικής ισότητας και λοιπά».
Ποσό αποζημίωσης
Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο 9-17 Οκτωβρίου 2021 διάφορες περιοχές της Ελλάδα χτυπήθηκαν από έντονες βροχοπτώσεις (κακοκαιρία «Μπάλλος»). Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας, προκλήθηκαν 1.014 ζημιές επί των ασφαλίσεων περιουσίας, με το εκτιμώμενο ποσό αποζημίωσης να ανέρχεται στα 6,5 εκατ. ευρώ και τη μέση δηλωθείσα ζημιά στα 6.376. ευρώ.Για τα ξενοδοχεία η μέση δηλωθείσα ζημιά ανήλθε στα 24.713 ευρώ, με το μέσο ποσοστό αποζημιώσεων επί των ασφαλισμένων κεφαλαίων να ανέρχεται στο 4,58‰.
Για το ίδιο καταστροφικό γεγονός, η μέση δηλωθείσα ζημιά για τα τεχνικά έργα και τις βιομηχανίες διαμορφώθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα (12.300 ευρώ και 10.927 ευρώ, αντίστοιχα), γεγονός που μπορεί να συνδέεται με υψηλότερη θωράκιση των έργων και της βιομηχανίας συνολικά. Η μέση ζημιά στα φωτοβολταϊκά πάρκα διαμορφώθηκε στα 10.636, ευρώ και το μέσο ποσοστό αποζημίωσης στο 53‰, το υψηλότερο ποσοστό στις κατηγορίες ασφαλισμένου κινδύνου. Από την άλλη μεριά, οι υψηλές ζημιές στα φωτοβολταϊκά πάρκα επιτείνουν την ανάγκη για σχεδιασμό και λήψη μέτρων βελτίωσης της ανθεκτικότητάς τους, στον βαθμό του εφικτού, από αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες. Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων μπορεί να αποτελέσει τμήμα και της αδειοδότησης τέτοιων πάρκων. Η μέση ζημιά για τις εμπορικές επιχειρήσεις και τις κατοικίες υπολογίστηκε στα 8.239 ευρώ και 3.356 ευρώ, με το μέσο ποσοστό αποζημίωσης στο 7,72‰ και 11,9‰, αντίστοιχα. Τον Αύγουστο του 2021, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια και την Αττική δηλώθηκαν συνολικά 778 ζημιές, με την πρόβλεψη αποζημιώσεων να ανέρχεται στα 38,5 εκατ. ευρώ.Το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών, σχεδόν το 80%, αφορούσε κατοικίες, το 13,2% επιχειρήσεις, το 3%φωτοβολταϊκά πάρκα, το 2,5% βιομηχανικά κτίρια, και, τέλος, το 0,3% ξενοδοχεία. Ωστόσο, σημειώνεται πως εξαιτίας του χαμηλού αριθμού ασφαλιστικών συμβολαίων (μόλις το 13% των κατοικιών και των επιχειρήσεων με ζημιές διέθεταν ασφάλιση), οι αποζημιώσεις από ασφαλιστικές επιχειρήσεις που καταβλήθηκαν ξεπέρασαν κατά πολύ το σύνολο των ασφαλίστρων που είχαν καταβληθεί. Οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες προσέφυγαν σε αιτήσεις για κρατική αρωγή.
Εργαλείο προσαρμογής
«Η ασφάλιση αποτελεί εργαλείο για την κάλυψη των ζημιών που προκύπτουν μετά από ένα καταστροφικό γεγονός. Σκοπός της ασφάλισης είναι η μεταφορά του κλιματικού κινδύνου από τον ασφαλισμένο στους παρόχους ασφαλιστικών υπηρεσιών, δημιουργώντας ένα ακόμα επίπεδο προστασίας και ανθεκτικότητας».
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη 14η θέση στον Δείκτη Τρωτότητας στην κατάταξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης(ΕΕ27) και στον Δείκτης Ετοιμότητας στην 18η θέση.
Το πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή», στο οποίο συμπεριλαμβάνονται δράσεις προσαρμογής, έχει συνολικό προϋπολογισμό 3,6 δισ. ευρώ (2,9 δισ. ευρώ ευρωπαϊκή συμμετοχή). Παρατηρείται όμως «καθυστέρηση στην ανακοίνωση προσκλήσεων που ανήκουν στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, οι οποίες έως τις αρχές του 2023 δεν είχαν ανακοινωθεί».
Εθνικά σχέδια κρατών
Τράπεζα της Ελλάδος (μελέτη ΙΟΒΕ):Μέχρι το 2021, το 79% των κρατών παγκοσμίως, μεταξύ αυτών φυσικά και η χώρα μας,είχε υιοθετήσει κάποιο εθνικό σχέδιο ή πολιτική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (αντί 72% το 2020). Ειδικότερα, 125 από τις 154 αναπτυσσόμενες χώρες, για τις οποίες λαμβάνεται ειδική μέριμνα στη Συμφωνία των Παρισίων, είχαν προβεί σε διαδικασίες σχετικές με την ανάπτυξη και υλοποίηση εθνικών σχεδίων προσαρμογής.
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
